سومین ایران فارما فوروم

به دنبال فرصت در فضای ابهام

  پس از دو دوره تجربه اندوزی و دریافت بازخوردهای همکاران و شرکت کنندگان محترم و در فضایی که ابهام و به نوعی سرخوردگی و یاس بر فعالیتهای روزمره و زندگی های ما سایه افکنده است ، به دنبال حمایت بزرگان و رهنمودهای آنان ، سومین ایران فارما فوروم با استقبال بی سابقه ای برگزار گردید.

   در شرایطی که تعداد زیادی از همکاران ما در ناامنی حرفه ای به سر می بردند و حتی تعدادی نیز شغلهای خود را از دست داده بودند  و در شرایطی که حرف و سخن از برنامه ریزی ، مدیریت استراتژیک و واژگان تئوریک زیبا و خوش  نقشی نظیر اینها، طنز گونه و حتی شاید بسیار تلخ و گزنده به نظر برسد میزبان برگزاری سومین همایش بودیم. با این اعتقاد که فضای حاکم بر زندگی حرفه ای امروز ما کمترین ارتباطی به فشارهای خارجی و تحریم های ناجوانمردانه دارد وچندان متاثر از رفتارهای غیرقابل اعتماد فضای بین المللی و حتی فضای ابهام آلود سیاست داخلی نیست، بلکه محصول تصمیمات ، برنامه ریزی ها ، تمرکز بر اهداف کوتاه مدت ، عدم ثبات در قانون ، عدم همدلی و همکاری ، ترجیح  منافع شخصی و گروهی بر منافع جمعی ، عدم ثبات مدیریت و … که همگی عوامل موثر داخل صنعت است و بقول شاعر:  از ماست که بر ماست…

  در چنین فضایی صرف نظر از یأس به عنوان حس غالب ، احساس خطر و دغدغه مندی است که شاید بتواند این کشتی طوفان زده را به ساحل  ثبات و آرامش برساند. این موضوعات باید منجر به بازنگری عمیق در خویشتن ، تمایل به درس گرفتن از راه های رفته و تلاش بر عدم تکرار اشتباهات گذشته و ارائه تفکرات و راهکاری بدیع و نو و استفاده از تجربیات موفق دیگران شود. نیک گفته اند که آزموده را آزمودن خطاست و افسوس که در خیلی از بحران ها بجز این چیزی ندیدیم.

 اما باید آستین بالا زد و فلک را سقف شکافت و طرحی نو در انداخت. گریزی نیست جز اینکه در تاریکی هم به دنبال نور امیدی بود. در ابهام به دنبال فرصت بود و فضا را تغییر داد. باید دلسوزانه و شفاف نقد کرد ، باید سراپا گوش شد و نقدها را شنید ، باید بازنگری عمیقی کرد ، شاید این آخرین بحران خودساخته ما باشد. این فرصت فراهم شد که با شنیدن از تجربیات بزرگان و مطالعه و تحقیق ، به دنبال روزنه های امید باشیم . نمی توان نشست و نظاره کرد و انتظار بهبود داشت.

 «ان الله لا یغیر ما بقوم حتی یغیرو ما بانفسهم» (خدا وضع و حال هیچ قومی را عوض نخواهد کرد مگر آنکه انسانها خودشان وضع و حال خودشان را تغییر دهند.)

 باید از تبادل اندیشه ها و تجربه ها ، تقابل افکار و گفتگوها و نقد شفاف ، بی پرده و دلسوزانه استقبال کرد.

  از همین رو در کمیته علمی همایش به این جمع بندی رسیدیم که باید در این فضای ابهام ، با بررسی ریشه ای برخی مشکلاتی که بنظر ریشه دار، اساسی ولی قابل بازنگری و رفع هستند ، فرصتها را نشان داد و چراغ امید را روشن نگاه داشت. در جمع بندی ده ها ساعت مصاحبه با خبرگان و بر اساس آنچه در دو سمینار گذشته مطرح شد ، برنامه ریزی گردید و به لطف استقبال کم نظیر همکاران به اجرا در آمد.

داری اشتباه می کنی کاپیتان !

 سومین فارما فوروم با پخش ویدئو کلیپی آغاز شد که محصول مرکز بررسی های استراتژیک نهاد ریاست جمهوری در فروردین 97  با اجرای دکتر امیر ناظمی استادیار مرکز تحقیقات سیاست علمی کشور می باشد و بطور خلاصه حاوی این پیام است: در موردکاوی سقوط های متعدد هواپیمایی کره جنوبی مشخص شد که تعارفات کلامی در فرهنگ کره جنوبی علت اصلی سقوط ها بوده چون کمک خلبان ها نمی توانستند به راحتی و به سرعت به خلبان بگویند که داری اشتباه می کنی کاپیتان! گروه روما قصد داشت در این فوروم فضایی را برای کمک خلبان های صنعت داروی ایران باز کند بلکه پیغام بحث های کارشناسانه شان به گوش برسد.

پنل چالشهای غیرمالی صنعت دارو

  در ابتدا و همانطور که دانشمند برجسته آلبرت اینشتین گفته است “درک صورت ‌مسئله از حل آن مهم‌تر است، چون تشریح دقیق صورت‌ مسئله، خودبه‌خود راه‌حل آن را نشان می‌دهد.” ، بنا بود صورت مساله را باز کنیم . جناب آقای دکتر نوید رئوف همراه با اعضای پنل آقایان دکتر حمیدرضا راسخ  (به نمایندگی از جامعه آکادمیک و صنعت که چندین بار و طی نامه های مختلف چالشها را کارشناسانه به نهادی مسوول اطلاع رسانی کرده اند ) ، دکتر مهدی پیرصالحی ( با توجه به سابقه ارزشمندشان در کار با بخش دولتی و علی الخصوص کارخانجات داروپخش به عنوان یکی از بزرگ ترین تولید کنندگان دارویی ایران ) ، مهندس نیما برارجانیان ( رییس هیات مدیره مجموعه موفق داروسازی دکتر عبیدی و به عنوان خبره ای از بخش خصوصی که دو بار نیز به رای شرکت کنندگان به عنوان سخنران منتخب همایش برگزیده شده اند) ، دکتر محمدرضا باقری نژاد ( به عنوان کارشناس زبده ای با سابقه ارزشمند در بخش نیمه خصوصی-نیمه دولتی و در بنیاد برکت ) و دکتر نریمان صدری ( مدیریت عامل شرکت سانوفی که به عنوان نماینده شرکت های مولتی نشنال فعال در بازار دارویی ایران مشغول فعالیت هستند  ) داشتند به بررسی و تبیین چالشهای امروز صنعت داروی ایران پرداختند. البته در کنفرانس دوم و در خلال یک سال و نیم گذشته بارها از طرح تحول سلامت ، عدم وصول مطالبات و چرخه مالی معیوب در صنعت دارو گفته و شنیده ایم و بنا بر این بود که به این موارد پرداخته نشود.

صنعتی با برنامه ولی بدون چشم انداز و ماموریت مشخص !

با این سوال اساسی توسط دکتر رئوف گفتگو آغاز شد: ” بیایید فرض کنیم که صنعت دارو امروز مبتلا به بحران حاد کمبود نقدینگی، انباشت مطالبات و بن بست مالی نیست !  اگر اختلال چرخه مالی رفع شود، حال این صنعت خوب است ؟”

دکتر راسخ با اشاره به سپری کردن دهه اول در جنگ و بحران ، اشاره کردند به پابرجا ماندن بعضی مشکلات اساسی در سی سال بعد از آن علیرغم اینکه در برهه ای نیز مشکلات و مسائل مالی گریبان صنعت را نگرفته بود و با تمثیل جعبه سیاه ، به لزوم بازنگری و بررسی عمیق پرداختند. از دید ایشان مهم ترین چالش نبود یک چشم انداز روشن برای صنعت دارو در کشور است و اینکه ماموریت صنعت مشخص نیست. آیا بناست صرفا تولید برای تولید باشد؟ این پرسش توسط مهندس برارجانیان پی گرفته شد و ماموریت صنعت مورد سوال قرار گرفت: ” آیا هدف از وجود این صنعت کمک به مدیریت بیماری هاست ؟” به تعبیر ایشان میرسد تاثیر دهمه اول و زمان جنگ که باید صنعت به دستور اداره دارو محصولاتی را تولید میکرد و به هر شرکتی گفته میشد که کدام دارو را به چه میزان تولید کند،  به طرز تفکر حاکم در صنعت بدل شد و از بررسی نیاز امروز درمان در کشور غفلت صورت گرفته است . “آیا هیچ وقت از مدیران کل وزارتخانه یا مدیران سازمان شنیده ایم که برنامه چهار یا پنج ساله شان برای مدیریت بیماری ها و کمک گرفتن از صنعت دارو  چیست؟ اولین چیزی که از هر مدیر می شنویم این است که میزان تولید ما چقدر است و میزان واردات ما چقدر!”

دکتر پیرصالحی نیز در تکمیل این مبحث افزودند ” ساسیت ملی دارویی به معنی واقعی نداریم. هرچند که جزء کوچکی تهیه شده و در سازمان غذا و دارو نگه داری می شود.  هرکسی به فراخور حال خودش زمانی که مسئولیتی را بر عهده می گیرد، بر اساس داشته های  فکری خودش تصمیم گیری می کند.” چالشها تکراری به نظر می رسد و همه به خوبی با آن آشنا هستند اما تمرکزی بر راه حل ها دیده نمی شود چون چشم انداز مشخص نیست و زمانی که مقصد حرکت مشخص نیست ، هر مسیری صحیح به نظر می رسد. ایشان فرمودند:”ترسیم چشم انداز و هدف گذاری برای صنعت صرفا یا لزوما  وظیفه دولت/حکومت نیست. اگر میخواهیم یک سند ملی با چشم اندازی مشخص اجرایی شود، هم باید منطبق با اسناد بالادستی کشور باشد و هم اینکه همه ذینفعان در تدوین آن مشارکت داشته باشند. در غیر اینصورت سندی است برای اجرایی نشدن.”

از نگاه دکتر صدری اما موضوع کمی متفاوت تحلیل شد:” برداشت من این است که ما سند ملی در زمینه بهداشت و درمان، برنامه های توسعه و اسناد بالادستی داریم  که بر اساس برنامه های سازمان بهداشت جهانی نوشته شده است و اساساً از ابتدای کار نمی شود با تمرکز بر صنعت دارو سند ملی تهیه کرد. باید ببینیم به عنوان یک ملت از نگاه بهداشت و درمان به کجا داریم می رویم و بعد صنعت دارو به عنوان یک سرویس دهنده به هدف گذاری های بهداشت و درمان شروع کند به سرویس دادن. ما باید ببینیم اصلا سازمان غذا و دارو آیا متولی صنعت هست یا خیر و حتی اینکه داشتن سند ملی به چه میزان برای سایر صنایع کمک کننده بوده است؟”

دکتر باقری نژاد هم با اشاره به گزارشهای مجمع جهانی اقتصاد فاکتورهایی اساسی را برای تکمیل این بخش اضافه کردند: زیرساخت های نهادی و فیزیکی، کارایی نیروی انسانی و قوانین و مقررات، کیفیت زنجیره ارزش، مشتری مداری، بازارهای مالی و… .”بر اساس این شاخص ها مدل توسعه کشورها یا هر صنعتی را در سه مرحله تعریف می کند، آنهایی که زیرساخت فیزیکی و نهادی شان خوب نیست، آنهایی که از فاز یک عبور کردند و درگیر کارایی شده اند و آنهایی که نوآوری دارند. باید دید صنعت داروی ایران در کدام فاز است ؟  این سوال سختی است. اگر با اغماض زیاد نگاه کنیم ما اوایل مرحله دوم هستیم چون مخصوصا در زیرساخت های نهادی مشکل داریم.”

بنگاه داری و اصول اولیه کسب و کار را بلد نیستیم !

در ادامه مهندس برارجانیان به اشاره به دومین مشکل کلیدی صنعت از دید ایشان گفتند:”صنعت داروی ما مشتری های واقعی خودش را نمی شناسد. ما نتوانستیم نیاز واقعی بازار مصرفی مان را بشناسیم، نیاز پزشک را بشناسیم، نیاز جامعه را بشناسیم. فقط و فقط به گذشته نگاه کردیم که چه تولید می شده، رفتیم همان ها را تولید کردیم که سهم بازار بگیریم.” به اعتقاد ایشان صنعت نتوانسته است به ذی نفعانش نشان دهد که برایشان ” ارزش” بوجود می آورد. ” اگر شما به این ذی نفعان که پزشک ها، داروخانه ها، بیماران ، سازمان غذا و دارو، وزارت بهداشت و بیمه گرها هستند، نشان ندهید که دارید برایشان ارزش بوجود می آورید آن ها هم برای شما ارزشی قائل نیستند. اینجا است که صنعت ما رشد واقعی ندارد و ارزش اقتصادی هم بوجود نمی آورد.” دکتر باقری نژاد اضافه  کردند که پیش از خلق ارزش باید توانمند شد و توانمندی ها را مدیریت کرد.

در ادامه دکتر رئوف با اشاره به مقاله ای که در شماره دهم مجله خبر دارو به قلم آقای محمد سالاریان تحت عنوان “رنج صنعت دارو از صاحبانش” یکی از چالش های اصلی این حوزه را در مدل مالکیت و برداشت سود سهام دانستند. هر چند دکتر صدری در پاسخ به تفاوتهای نیازها و نگاه سرمایه گزاران در بورس در ایران با سایر کشورها پرداختند ، مهندس برارجانیان به عدم خلق اقتصادی کافی در صنعت اشاره کردند: ” مشکل اینجاست که در هیئت مدیره ها تارگت DPS (میزان سود تقسیم شده) می گذاریم. من به این می گویم سود روی کاغذ، سود حسابداری. در صورتی که شما باید چشم اندازهای دیگری داشته باشید که ببینید آیا ارزش اقتصادی (Economic Profit) بوجود می آورید یا خیر. اگر شما هیچ مزیت رقابتی بوجود نیاورید، لاجرم هیچ گونه Economic Profit ای برای شرکتتان نمی توانید بوجود آورید. اعتقاد دارم اگر شرکت های دارویی ما بخواهند به مرحله نوآوری وارد بشوند حداقل یک سرمایه گزاری هنگفت پنج ساله نیاز است.”

مبحث شیرین قیمت گذاری !

با سوال آقای دکتر رئوف در مورد بحث مورد علاقه فعالان صنعت گفتگو حول محور این چالش نیز شکل گرفت. دکتر نریمان صدری با اشاره به ابتلا به بیماری موقتی در قیمت گذاری و همزمان بیماری مزمن و عمیق تری در اقتصاد از دید ایشان گفتند: قیمت گذاری در صنایعمان به شیوه تعزیراتی است. فقط هم صنعت دارو نیست. ما تکلیف خودمان را مشخص نکردیم. ما داریم در صنایع مختلف قیمت ها را کنترل می کنیم و اصلا نهادهایی داریم که برای این کار تاسیس شده اند. ما تعیین تکلیف نکردیم که به کدام سمت داریم می رویم. بالاخره به سمت اقتصاد آزاد حرکت می کنیم یا بسته و دولتی. این فضا کلی است و ربطی به صنعت دارو ندارد.”  ایشان با بیمارتر دانستن صنعت دارو نسبت به سایر صنایع به دلیل آن پرداختند:” در کمیسیون هایی که قرار است کمیسیون های تصمیم گیر باشند و برای کارهای قانون گذاری استفاده بشوند و اصلا اسمشان هم کمیسیون قانون گذاری است، اعضا، محل تشکیل و مدل سیاستگذاری فقط برای قانون گذاری نیست. یعنی به نوعی قوه مقننه و مجریه و قضاییه را در یک کمیسیون تجمیع کردیم و طبیعی است که تضاد منافع وجود دارد. مجری خودش قانون گذار است، برای همین تا می بیند قانون را نمی تواند اجرا کند، سه ماه بعد عوضش می کند، نگاه نمی کند ببیند که آیا در اجرا مشکل بوده است یا نه. حالا طرح تحول هم مزید بر علت شده است. اصولا در این طرح صنعت دارو به عنوان واحد هزینه دیده شده است.”

دکتر پیرصالحی نیز در ادامه این بحث مشکل را در عدم اجرای ضوابطی که در این حوزه نوشته شده دانستند و یک سوال را هم مطرح کردند:” اصل صحبت که ما اساسا به قیمت گذاری نیاز داریم یا خیر ، آیا کمیسیون ما باید در سازمان غذا و دارو باشد یا نباشد؟ اگر مثلا در صمت باشد اتفاق بهتری می افتد یا نه؟ این ها را باید ببینیم ولی واقعیت این است که کمیسیون قیمت گذاری خارج از هر ضوابطی تصمیم خود را می گیرد جایی که بخواهد به آن استناد میکند.” و اشاره کردند که “در طرح تحول از ابتدا هیچ جایی برای دارو و داروساز دیده نشد. دارو فقط به عنوان اولین قسمتی که توانست به طرح تحول کمک کند با کاهش قیمت در سال 92 در بحث داروهای وارداتی، سرمایه خوبی برای طرح تحول جمع کرد. از آنجا این باور شکل گرفت که با کنترل بیشتر قیمت دارو، بتوانند طرحی که نیاز به بودجه سنگینی دارد را جلو ببرند و دیدید که متاسفانه از همان موقع محدودیت ها برای قیمت گذاری دارو شدت پیدا کرد.”

زمان گفتگو در مورد فارماکواکونومی فرا رسیده است!

   با توجه به اینکه مباحث فارماکواکونومیک که در تمام دنیا به عنوان یک راهکار بخصوص برای مدیریت منابع در سلامت مورد وثوق هستند ، در کشور ما به نوعی مانع قرار گرفته یا به درستی مورد استفاده قرار نمی گیرند. در حالیکه این تخصص می تواند در صورت همکاری و ارتباط مناسب ، امکان تخصیص بهینه منابع و رفع پاره ای از مشکلات فعلی و پیشگیری از برخی مشکلات آتی را به راحتی فراهم نماید. نبود گفتگوی کافی و موثر میان متخصصین این حوزه در خارج از سازمان های ذیربط  و کارشناسان داخل آن در سخنرانی آقای دکتر امیر هاشمی به اختصار بررسی شد، به این امید که باب گفتگو باز شود.

دکتر هاشمی با اشاره به محاسبه تصنعی سرانه تولید ناخالص داخلی در ایران و تصمیم گیریهای مبتنی بر هزینه-اثر بخشی بر مبنای آن ، بازنگری و اصلاح را ضروری دانست. سخت گیریهای بعضا عجیب حتی در مواردی که دارو بر اساس معیارهای جاری نیز هزینه-اثربخش شده از دیگر موارد مورد اشاره در سخنرانی ایشان بود. ایشان معتقد بود اساسا کمیته جایگاه فارماکواکونومی باید بجای سازمان غذا و دارو در سازمانهای بیمه گر باشد. سخنرانی ایشان با استقبال مخاطبین مواجه شد و بنا شد در جلساتی جدگانه با حضور سرکار خانم دکتر نیک فر و نمایندگان سازمانهای بیمه گر به صورت تخصصی و عمیق تر این موضوع مورد بررسی قرار گیرد.

دیدگاه و تحلیل های متخصصان خارج از صنعت

  به دنبال آن و پس از تبیین صورت مساله های درون صنعتی ، از زبان کارشناسان و خبرگان خارج از صنعت در سه حوزه مهم جامعه شناسی ، سیاست و اقتصاد به تحلیل و بازشناسی مسائل کلان پرداخته شد و از نظرات و تحلیل های اساتید ارجمند آقایان دکتر محمد مهدی به کیش و فرشاد فاطمی ( در حوزه اقتصاد ) ، دکتر محمد فاضلی (در حوزه جامعه شناسی ) و دکتر ناصر هادیان ( در حوزه سیاست ) بهره مند شدیم که با استقبال قابل توجهی از سوی حضار نیز مواجه گشت. آقای دکتر فاضلی که سخنرانی ایشان در نهایت با رای حضار به عنوان بهترین سخنرانی انتخاب شد ، پیشنهاد کردند برای حل مساله دارو ، باید آن را اجتماعی کرد و از آنجا که گردش مالی حوزه سلامت بخش مهمی از تولید ناخالص داخلی است ، این مطلب را به میان مردم برد و تبدیل به مطالبه همگانی کرد کما اینکه موضوعاتی کم اهمیت تر در حال حاضر مساله همه جامعه شده است. همچنین لازم است مساله قابل حل به نظر برسد که همگان برای حل آن تلاش کنند. به علاوه نکته مهم دیگر مد نظر ایشان ، شروع اصلاحات از بهبودهای کوچک و خرد بود بجای تمرکز بر حل همه مسائل. استفاده از سایر حوزه ها و تخصص های خارج از صنعت نکته دیگری بود که در سخنرانی ایشان به آن پرداخته شد. به علاوه اشاره کردند که در تمام حوزه ها نقد و آسیب شناسی را بسیار خوب بلدیم اما مهم ارائه راهکار و شروع به انجام اصلاحات خرد است.

در پنلی اقتصادی که بیان مساله آن را دکتر حمیدرضا جعفری به عنوان گرداننده بر عهده داشت، سه بحث کلان اقتصادی یعنی ارز و نرخ آن ، گزارشات اقتصادی و فاکتورهای اعلام شده در گزارشات از حمله پیش بینی رشد اقتصادی منفی و نیز بودجه ارائه شده از سوی دولت برای سال 98 مورد گفتگو قرار گرفت. در مورد نرخ ارز هر دو بزرگوار اتفاقات رخ داده را ناشی از هجوم و افزایش ناگهانی تقاضا در کنار تجمع و به طور مصنوعی پایین نگهداشتن نرخ ارز در گذشته دانستند.

دکتر به کیش کاهش آمار واردات دارو در هفت ماهه سال جاری را بسیار تعجب برانگیز خواندند چرا که دارو مورد تحریم نیست و هنوز موانع انتقال مالی نیز تا تاریخ برگزاری جلسه شدت نیافته بود به علاوه مسوولان در مورد ارز دارو آن را تامین شده اعلام کرده بودند. با اشاره به سهم بیش از 80%  واردات دارو از اروپا ، ایجاد کانال مالی بین ایران و اروپا را بسیار مهم ارزیابی کردند. ایشان با اشاره به متغیرهای مهم اقتصادی ، بهبود و ایجاد تعادل در روابط خارجی کشور را راهکار اصلی اصلاح دانستند.

دکتر فاطمی نیز با اشاره به بررسی روند تغییرات متغیرهای بورسی در صنعت دارو ، اشاره کردند که صنعت دارو در یکسال گذشته ده درصد از تولیدش را از دست داده است و آن را نشانه ناخوشایندی دانستند. به علاوه آقای دکتر فاطمی با توجه به جمیع شرایط بودجه را معیار و محک مناسب برای برداشت سیگنالهای اقتصادی از سوی فعالان ندانستند.

دو سخنرانی در بین گفتگوهای داغ

 یکی از مهمترین وظایف مدیران و رهبران که علی الخصوص در شرایط بحران پررنگ تر هم خواهد شد ،  بحث هدایتگری یا Coaching می باشد و از یکی از اعضای انجمن بین المللی Coaching در ایران ، جناب آقای مهندس صادق دیباجی دعوت شده بود تا باب گفتگو در این حوزه به عنوان یک راهکار درون سازمانی باز شود.

  به دنبال آن و در جهت استفاده از دانش و تجربه کارشناسان ایرانی دارای سابقه بین المللی ، از جناب آقای فرید بیدگلی مدیرعامل شرکت روش پارس دعوت شد تا در مورد یکی از ترندهای بین المللی در صنعت دارو یعنی Patient Centricity و ابعاد آن بحث کنند. این مساله ممکن است بخصوص در شرایط بحران مورد غفلت قرار گیرد.

دو دلیل بحران مبتلا به از دید کمیته علمی برگزار کننده و بحث های حول آنها

دو حوزه اصلی نیز که در خلال این سالیان با آن مواجه شده ایم و از دید کمیته علمی کنفرانس به عنوان Gap مطرح است در دو پنل و یک سخنرانی با حضور خبرگان برجسته ای که هم دانش و هم تجربه آن را دارند مورد بحث و بررسی قرار گرفت.

  اولی بحث سیاستگذاری سلامت است که بخصوص در شرایط بحرانی می تواند منبع یا راهکار مسائل باشد که با مدیریت جناب آقای دکتر صدری ( که مطالعات بسیاری در این حوزه داشته و دارند) و حضور استاد ارجمند جناب آقای دکتر رسول دیناروند ( که یک بار در بحران ، ریاست سازمان غذا  دارو را عهده دار بوده اند و نیز مشاور وزیر و دبیر ستاد تدابیر وِیژه بودند )، آقایان دکتر احمد شیبانی و امیرحسین معینی زندی ( به عنوان نمایندگان دو تشکل مهم دارویی کشور) مورد بحث و گفتگو قرار گرفت تا ابعاد مختلف آن برای حضار باز شود و هم اندیشی و سینرژی بین متخصصین ایجاد گردد.

دیدن بخش سفید ماجرا در کنار چالشها و نگرانیها

دکتر دیناروند ضمن اشاره به قدرت و توانمندی صنعت داروی ایران ، تحریم ها را بسیار جدی دانستند و اشاره کردند که اقدامات برای آمادگی مقابله با آنها در وزارت بهداشت با پیش بینی سناریوهای مختلف وجود دارد. ایشان تمرکز بر حل بحران کمبود را بجای تمرکز بر پیشگیری از آن، مشکلی عمده ذکر کردند و به علاوه به لزوم بازنگری در برخی سیاستها ، رفع بعضی عادات نادرست و اصلاح نظام قیمت گذاری اشاره کردند. نظر آقای دکتر شیبانی این بود که در صورت نداشتن نظام ژنریک ، امروز با مشکل جدی در تامین دارو مواجه بودیم و با اشاره به اوضاع نامناسب صنعت گفتند که زمان تغییر نگاه به صنعت دارو فرا رسیده است. کماکان به مشکلات مالی حل نشده و وعده های محقق نشده به عنوان یک معضل اشاره کردند و خصوصی سازی را یک راهکار مهم دانستند. دکتر معینی زندی نیز ضمن بهبود دیالوگ سازمان غذا و دارو با نهادهای صنفی مرتبط ، نیاز به فعالیت برخی نهادها و مسوولان بالاتر را ذکر کردند و ادامه روند فعلی را منجر به تعمیق و تشدید بحران فعلی دانستند.

  دومین مبحث مهم از دید کمیته علمی موضوع Good Governance یا اصطلاحا حکمرانی خوب است که در تمام ارکان مدیریتی مطرح است و به نظر می رسد صرف نظر از بحرانی که در آن هستیم ، چه برای حال حاضر و چه پس از زمان عبور از بحران باید عمیقا شکافته و بازنگری شود به این امید که مجددا گرفتار بحران های خودساخته نشویم. پیش از شروع گفتگو ، جناب آقای دکتر محمد پیکان پور دانش آموخته دکترای تخصصی اقتصاد و مدیریت دارو که در پایان نامه خود تمرکز بر این محور در سازمان غذا و دارو داشته اند  ، نتایج مطالعات خود را ارائه دادند و متن کامل آن توسط گروه روما نیز ارائه گردید.

  سپس پنل به مدیریت جناب آقای دکتر پیام دین دوست ( مدیرعامل هولدینگ بهفار که دانش آموخته دانشگاه تورنتو در حوزه مدیریت سلامت نیز هستند و مدتی است در کانال ارتباطی ایشان مطالب بسیاری در حوزه کارهای اساسی که نیاز است صرف نظر از تمرکز بر مدیریت بحران انجام شود به قلم ایشان منتشر می شود ) ، با حضور عزیزان گرانقدر که متخصص حوزه سیاستگذاری و مدیریت سلامت و دست اندرکار و تصمیم ساز در آن هستند ، سرکار خانم دکتر فاطمه سلیمانی ( مدیر برنامه ریزی راهبردی و عملیاتی )  و آقای دکتر سیدعلیرضا حسینی (رییس اداره مطالعات بالینی سازمان غذا و دارو)، آقای دکتر فرزاد پیرویان ( از اساتید دانشگاه و مدیران ارشد با سابقه فعالیت در سازمان غذا و دارو و نهادهای مرتبط )، جناب آقای دکتر فرهاد خدایی ( از معاونت درمان سازمان تامین اجتماعی به عنوان مهمترین نهاد بیمه ای کشور) و دکتر محمد پیکان پور تشکیل گردید. امیدوار بودیم نه تنها بحث حول این محور به روشن شدن ابعاد آن برای شرکت کنندگان منجر شود ، بلکه بتواند تاثیری ولو اندک بر دیدگاه تصمیم سازان و سیاستگذاران عرصه سلامت و دارو و افزایش همدلی و همکاری گردد.

دکتر حسینی و تجربه زیسته…

آقای دکتر حسینی به طور خلاصه به نتیجه تحقیقات خودشان بر همین حوزه پرداختند و اشاره کردند که در نهایت یافته های آن به دلیل در اولویت نبودن این موضوع منجر و بخصوص بحث تعارض منافع به نتیجه خاصی نگردید. دکتر پیرویان نیز با اشاره به تجربه شخصی و ملموس خود به ابعادی از این مساله پرداختند و اشاره کردند یکی از بهترین زمان ها برای اصلاح روند حاکمیتی و سیاست گذاری زمانی است که مطالبه بالا می رود و مصداقی از آن را زمان بحران بر شمردند و بهترین راه را بازگشت هر کس به وظیفه اصلی خود دانستند. به علاوه چند صدایی و تشتط را یک فاکتور تعیین کننده در اوضاع نابسامان صنعت دارو دانستند و البته به این موضوع هم اشاره کردند که مسائلی که با انها دست به گریبان هستیم مختص کشور ما نیست و در مورد همه کشورهای در حال توسعه است.

دکتر خدایی و تاکید بر دیدن نیمه پر لیوان

آقای دکتر خدایی ضمن اشاره به اینکه خوب است بر داشته ها هم تمرکز شود و صرفا از نداشته ها صحبت نشود ، مشکلات را بعضا در بیش از حد داشتن قانون و مقررات و نه نداشتن آن ذکر کردند. ایشان اشاره کردند که اتفاقا سازمان های بیمه گر تلاش وافری برای شفافیت داشته اند و اجازه اعمال سلایق شخصی در تصمیم گیریها بسیار گرفته شد. از مصداق های تلاش برای شفاف سازی ، اقداماتی است که در راستای الکترونیکی کردن پرونده هاست.

خانم دکتر سلیمانی نیز بعضی از مصداق های تعارض منافعی که ذکر می شود را وارد ندانستند به شرط آنکه شفاف سازی صورت گیرد. برای مثال میز خدمت و گزارش کارهای اعلامی بخشهای مختلف سازمان را طرحهایی در راستای شفاف سازی برشمردند. به علاوه ایشان “خلط مباحث” را نیز به عنوان یک مساله برشمردند و بحث pricing و affordability  و access را دو مطلب جدا ذکر کردند و اینکه مثلا بیمه باید در دومی وارد بشود و نه اولی. آقای دکتر پیکانپور نیز در ادامه سخنرانی شان، به بعضی از مصادیق اشاره کردند.

یلدا و رومایی ها

در بخش پایانی رویداد و برای نکوداشت جشن ملی یلدا، برنامه کوتاهی با حضور سخنران میهمان، نخبه حوزه فرهنگ جناب آقای دکتر نعمت الله فاضلی و نیز حضور دو میهمان ویژه، بانوی هنرمند فرهیخته سرکار خانم غزل شاکری و نیز آقای مهندس امیرحسین قیاسی، فارغ از هیاهوی صنعت و دارو، به یلدا و قدردانی دورهم بودن پرداخته شد.

در هر حال سومین فارمافوروم با بازکردن مباحث متعددی که باید به هر کدام جداگانه و عمیقا پرداخته شود ، همراه با حضور چشمگیر و حمایت کم سابقه فعالان صنعت از بخشهای تولید و واردات پایان داد. اما بقول معروف: به پایان آمد این دفتر ، حکایت همچنان باقیست….

اضافه کنیم که این رویداد به دنبال دریافت بازخوردهای اولین و دومین دوره، و در احترام به نظرات مخاطبین از دو روزه به یک روزه تغییر ماهیت داد. برندهای مطرح کشور که در سومین رویداد به عنوان حامی در کنار گروه روما بودند، برند برتر ملی درسا، گروه چارسوق ، گروه اسنپ تریپ و مرکز همایشهای رایزن که از این مجموعه ها و مدیران ارجمندشان سپاسگزاریم.